SPIRITED AWAY VÀ TÔI

Hôm nay là một ngày chủ nhật thật đẹp trời, những ánh nắng chiếu sáng khắp con đường nhỏ với những hàng cây xanh rợp bóng mát dọc theo hai con đường bê - tông uốn lượn mềm mại như một dãy lụa vắt ngang vùng đất xanh tươi.

   Có lẽ tôi hơi thụ động so với bao nhiêu người khi dành ngày cuối tuần của mình bên chiếc laptop và xem phim, đúng hơn là phim hoạt hình, thay vì đi chơi cùng bạn bè. Tôi không hẳn là một  Fan cuồng phim hoạt hình. Tôi xem  một cách có chọn lọc, theo cái mà tôi thích. Thường thì anime Nhật Bản là tôi thường xem nhất. Có những bộ tôi đã xem từ khi còn bé tí cho đến giờ tôi vẫn còn xem, chúng gắn liền với tuổi thơ của tôi, lớn lên cùng tôi. Có khi bạn sẽ nói, lớn già đầu rồi mà vẫn xem thứ dành cho trẻ con sao? Tôi không quan tâm lắm. Với tôi, anime Nhật như là một nghệ thuật vậy, mà nghệ thuật thì đâu có phân biệt độ tuổi phải không?

   Trở lại với ngày chủ Nhật của tôi. Hôm nay tự nhiên tôi lại muốn xem lại Spitrited away (Vùng đất linh hồn.) Bộ phim này tôi đã xem khá lâu và nhiều lần rồi nhưng vẫn thích xem đi xem lại. Không phải vì nó là bộ phim hay nhất hay thành công nhất của Studio Ghibli, vì Ghibli còn rất nhiều bộ phim rất hay như Totoro, Howl’s moving castle, KiKi’s deliver service, The cat’s return….tất cả chúng đều là những tác phẩm tuyệt vời.

   Spirit away, câu chuyện về cô bé Chihiro lạc vào một vùng đất đầy huyền bí của những linh hồn, những vị thần, yêu tinh và hành trình giải cứu cha mẹ của mình. Tất cả tạo nên một sức hút trong tôi từ tạo hình, tính cách nhân vật cho đến khung cảnh lung linh trong phim. Một bộ  phim mang trong mình những giá trị cao cả về tình bạn, tình yêu và gia đình.

  Trước tiên nói đến tạo hình. Từ đầu bộ phim, tôi đã bị gây tò mò bởi bức tượng thần bí mà Chihiro thấy trên xe. Nó là gì? Nó có ý nghĩa gì? tại sao nó lại ở đây? Một loạt câu hỏi về bức tượng lạ.

   Rồi một đường hầm bí hiểm dẫn đến một cánh đồng hoang với những ngôi nhà bỏ hoang phủ đầy cỏ xanh. Đây là đâu? Cha của chihiro đoán đây là một công viên giải trí bị bỏ hoang thời kì đại suy thoái kinh tế. Nghe vậy thôi cũng thấy thật hấp dẫn rồi! Tuy xem trên màn ảnh nhưng tôi cũng thấy choáng ngợp trước vẻ đẹp của cánh đồng hoang ấy. Ước gì nơi này có thật. Đó là những gì tôi nghĩ đến khi xem đến đây. Nhưng thật sự, ấn tượng nhất với tôi chính là tòa nhà to lớn, nhà tắm hơi, của Yabaiba, một lão phù thủy ranh ma và tham lam. Một con đường đầy hoa hai bên dẫn đến một chiếc cầu gỗ màu đỏ. Bên kia cầu là một công trình đồ sộ mang đậm phongg cách Nhật bản với hàng mái ngói vút cong, uống lượng, tất cả nhìn ra như là một tòa lâu đài, hay đúng hơn là dinh cơ như Yabaiba đã nói. Có lẽ đã có một sự kết hợp nhẹ giữa văn hóa châu âu và Nhật bản khi toàn bộ tòa kiến trúc nằm trên một mõm đá cao tách biệt chỉ và nối vời bờ bên kia bởi chiếc cầu màu đỏ. Hình tượng tòa nhà tạo ấn tượng mạnh nhất với tôi khi cả cùng đất xung quanh mõm đá trở thành một vùng biển đầy nước  mênh mông. Hình ảnh này làm tôi liên tưởng đến những tòa lâu đài rộng lớn trên một ngọn núi, hòn đảo nhỏ tách biệt như trong truyện cổ tích Châu âu. Bên trong “nhà tắm công cộng” cho thần linh và yêu tinh cũng mang đậm phong cách Nhật Bản với kiến trúc gỗ, trang trí những hoa văn sặc sở và độc đáo. Nhưng khi bước vào phòng làm việc của phù thủy Yabaiba thì hoàn toàn là một kiến trúc phương tây.  Thú thật, tôi chỉ muốn nơi này thực sự tồn tại trên thế giới này. Chúng quá hoàn hảo, quá dẹp.

   Thật ngưỡng mộ đạo diễn Hayao Miyazaki, khi toàn bộ những khung cảnh, chi tiết tinh xảo hoàn hảo này đều được sáng tạo bằng tay, thật sự rất tuyệt vời.  Nhưng nghĩ kĩ lại. Nếu xây dựng bộ phim này bằng kĩ xảo thì có lẽ sẽ không bao giờ tạo ra được những tạo hình đẹp và tinh tế như vậy. Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên sự thành công cho Spirited away.

Những giá trị quý giá trong Spirited away

   Mỗi bộ phim của Studio Ghibli đều mang trong mình những giá trị cao đẹp và sâu sắc. Spirited away cũng không ngoại lệ. Xuyên suốt bộ phim là bài học về những giá trị của tình yêu, tình bạn và gia đình. Tình yêu của cô bé Chihiro dành cho pháp sư HaKu tuy vẻ ngoài lạnh lùng nhưng trái tim vô cùng ấm áp, người đã bảo vệ và giúp đỡ chihiro trong cuộc hành trình giải cứu cha mẹ. Những người bạn chân thành như Rin và Kameji luôn sẵn sàng giúp đỡ, che chở Chihiro. Tình cảm gia đình sâu sắc khi Chihiro sẵn sàng làm mọi thứ chỉ để cứu cha mẹ trở lại làm người.

Nhưng…

   Với tôi, bộ phim này còn chứa đựng nhiều hơn những giá trị chân thực về cuộc sống qua hình tượng các nhân vật trong bộ phim này.

  Sự tham ăn của cha mẹ Chihiro, đây là nguồn cơn cho những sự việc diễn biến sau này của bộ phim. Một bài học đắc đỏ về sự thiếu lịch sự khi cả gan dung những món tráng miệng dành cho những vị thần và linh hồn của Yabaiba. Với người Nhật, phép lịch sự rất quan trọng, hình ảnh hai người ăn ngấu nghiếng mọi thứ khi không có sự đồng ý của chủ nhân những món ăn này. Đúng hơn là họ đã thể hiện sự bất lịch sự và việc bị trừng phạt biến thành heo là một lời nhắc nhở khắc khe con người ta về phép lịch sự. Chúng ta cũng thấy bài học về lịch sự thể hiện rõ hơn khi Chihiro gặp Kamaji và Rin lần đầu tiên. Bài học về phép lịch sự trong chào hỏi và lời cảm ơn.

   Vô Diện (No Face), một tên đeo mặt nạ kì dị, im lặng, hiền hòa bỗng chốc hóa thành một con quái vật phàm ăn. Hình tượng Vô Diện vung ra  những hạt vàng sáng lấp lánh bên dưới là những kẻ đang chen chúc tranh nhau nhặt khiến tôi liên tưởng đến đồng tiền hay sự tham lam. Tôi nhớ hình ảnh Vô Diện lúc ở cùng Zaniba thật hiền hòa biết bao. Hắn như đồng tiền vậy, những kẻ tham lam luôn muốn hắn thật nhiều, thật nhiều. Sự tham lam của họ nuôi lớn hắn, nhưng lòng tham là mãi mãi không bao giờ là đủ cả đó chính là lí do vì sao hắn luôn miệng “Ta đang rất đói!” và đến một lúc nào đó, những kẽ tham lam kia không còn thỏa mãn được cơn đói của hắn thì họ cũng trở thành bữa ăn ngon lành của hắn mà thôi. Nhưng khi cạnh những  con người đơn thuần không bị trói buộc bởi đồng tiền và lòng tham như Chihiro, Zaniba  thì Vô Diện thật hiền hòa, im lặng, cứ như hắn đã được thuần hóa bởi sự ấm áp của tình yêu thương, và nơi yêu thương tràn ngập thì không bao giờ có chỗ cho sự tham lam và ích kỉ. Cuộc sống chúng ta cũng vậy, khi chúng ta bị lòng tham thao túng, thì chỉ muốn có nhiều hơn chẳng lúc nào thấy đủ cả đến một lúc nào đó chính chúng ta lại trở thành nô lệ của lòng tham, tiền bạc. Ngược lại, khi chúng ta quý trọng những thứ mình đang có, sống trong tình yêu thương và không bị lòng tham làm mờ mắt thì cuộc sống thật yên bình và thanh thản.

    Vậy còn Yabaiba? Một lão phù thủy xấu xa,  xảo quyệt  và tham lam. Đúng là vậy! Nhưng khi xem đến đoạn “Giang Thần” đến “Dinh Thự” của bà ta giữa đêm trời mưa to với hình hài không thể nào nặng mùi hơn. Tôi lại thấy bà ta có thật nhiều thứ tôi cần phải học hỏi. Vị thần sông mang trên mình một lớp bùn sình nhơ bẩn khiến ai cũng nghĩ rằng ngài là một “Linh hồn nhơ nhuốc”,  ngài đi đến đâu thì những ánh đèn vụt tắt đến đó. Vậy tại sao Yabaiba lại chấp nhận một vị khách nhơ bẩn bốc mùi nồng nặc đến nỗi tô cơm mới chuẩn bị xong của Rin cũng bị hư dù chỉ là khi ngài ngang qua. “Ta có linh cảm đây không đơn giản là một linh hồn nhơ nhuốc!” chỉ một suy nghĩ thoáng qua cũng khiến lão quyết định chấp nhận vị khách nặng mùi này. Yabaiba đã có một nhận định hoàn toàn đúng về khách hàng của mình, đây là một điều vô cùng quan trọng trong kinh doanh, một khách hàng tiềm năng không nhất thiết phải ăn mặc sang trọng. Một người kinh doanh giỏi phải biết đánh giá khách hàng tiềm năng không chỉ dựa vào vẻ bề ngoài. Thứ hai tôi học được ở Yabaiba là thái độ niềm nở đón chào dù khách hàng của mình là ai, làm gì. Đấy, dù là người như thế nào thì đều có thứ tốt đẹp để chúng ta học hỏi, dù đó có là kẻ thù của chúng ta cũng vậy. Đáng học hỏi là vậy, nhưng một thứ cần lên án của Yabaiba là quá chiều chuộng đứa con Bou bự con của mình. Nhìn sự chiều chuộng của lão tôi lại nghĩ đến những bậc cha mẹ ngày nay chăm sóc con cái của mình cũng không khác gì mấy Yabaiba. Điều đó đã tạo điều kiện cho những đứa trẻ ngày càng hư hỏng và lì lợm. Thật may khi Bou đã được một bài học và sự dạy dỗ lại từ Zaniba, nhưng liệu những đứa trẻ ngoài đời kia có may mắn như Bou khi toàn nhận được sự chiều chuộng từ cha mẹ?

    Nhắc đến vị “Giang Thần” của chúng ta? Ý nghĩa gì từ hình ảnh trước và sau khi đến nhà tắm công cộng của Yabaiba? Trong một bài viết về Spirited away tôi đọc được có đề cập “Việc làm sạch Dòng sông Linh hồn là dựa trên một sự kiện có thực mà Hayao Miyazaki từng trải qua, khi mà ông tham gia làm sạch sông và loại bỏ đi nhiều thứ, trong đó có một chiếc xe đạp.” Dòng sông linh hồn hay “Giang Thần” là đại diện cho hình ảnh những dòng sông đã bị ô nhiễm như thế nào khi sự phát triển kinh tế và công nghiệp đã đẩy bao thứ xuống dòng sông hiền hòa, làm thay đổi bộ mặt của những dòng sông xanh trong một cách trầm trọng. Thậm chí trong quá trình phát triển đô thị nhiều dòng sông đã bị lấp mất như dòng sông của HaKu trước đây. Và chúng ta cũng thấy được cái rác thải mà thần sông phải mang theo nhiều đến mức nào khi mà chúng lắp gần hết cái bồn tắm lớn. Một hình ảnh dòng sông ô nhiễm nhưng cũng là một thông điệp to lớn hơn nữa về sự tác động của con người đến tự nhiên ngày càng nghiêm trọng đến mức nào.

   Một bộ phim hay, luôn mang trong mình những giá trị sống sâu sắc. Với tôi Spirited away đã mang đầy đủ những yếu tố của một bộ phim hay. Có thể những suy nghĩ của tôi không nằm trong dụng ý của Hayao Miyazaki. Do tôi suy nghĩ quá sâu, hoặc trên một phương diện nào đó tôi chưa thấy về những giá trị khác của bộ phim. Nhưng với tôi, với bao nhiêu đây là quá đủ để tôi xem đây là một tác phẩm hay. Tôi cũng không lo ngại gì khi ai nói với tôi là đưa ra ý kiến lung tung về tác phẩm này, đơn giản vì tôi chỉ viết ra những cảm xúc của tôi về bộ phim này thôi.

   Thật sự, tôi không giỏi văn chương cho lắm, thứ tôi viết không gọi là văn, thơ gì mà chỉ là những dòng cảm xúc từ trái tim tôi được hình tượng hóa trên những trang giấy mà thôi. Hôm nay thời tiết thật đẹp, có lẽ khi viết xong bài này tôi nên tự thưởng cho mình một ly cà phê đá. Tôi thích uống cà phê, một li cà phê cũng như cuộc sống vậy, nhìu đường quá thì quá ngọt không còn là cà phê nữa, ít đường quá thì vị đắng là tất cả gì tôi có. Một ly cà phê ngon là một li cà phê có một ít ngọt ngào của đường, một ít vị đắng nhẹ và mùi thơm của cà phê. Cũng như cuộc đời chỉ thật sự hoàn hảo khi có cả ngọt ngào và cay đắng.