Trong một con hẻm nhỏ giữa lòng cái thành phố tỉnh lẻ nhỏ nhoi, nơi những dãy nhà san sát nhau, cửa sát lộ, phòng khách phía trước nhà bếp phía sau, phòng ngủ thiếu chỗ nên đành phải leo lên trên những cái lầu hoặc gác. Ở đó, ở con hẻm dài ngoằn ấy, có một ngôi nhà cũng ngắn ,cũng có gác và cũng rất ngột ngạt giữa trưa, nhà ngoại tôi. Ngoại tôi đã ở đây rất lâu rồi, từ cái thời còn chiến tranh, những đêm pháo “ thục” ì đùng cả nhà đang ngáy ngủ cũng phải căng chân mà chạy cho tới giờ. Ngôi nhà đó, nơi mà ông bà ngoại tôi đã ở và đã ra đi, đã ghi lại biết bao nhiêu câu chuyện vui buồn.
Ngoại tôi có mười người con, chín gái và một trai. Cả gia đình với chín nàng công chúa chùm nhụm trong ngôi nhà nhỏ ấy. Sáng đi làm hết còn đỡ, tối về mấy chị em ngủ xếp lớp như cá mồi hộp, thời đó mấy dì cậu ngủ chung ở phòng khách chứ chưa có phòng ngủ riêng. Cái thời chiến tranh bom đạn, nhà ai cũng có sẵn cái hầm tránh bom, hễ mà nghe “Cắc bùm” một cái là mạnh ai nấy chạy núp vô hầm. Mọi chuyện sẽ không có gì nếu như không có dì 5 của tôi. Cũng như thường lệ, cả nhà đang ngủ thì “Cắc bùm”. Vậy là mạnh ai nấy chạy xuống hầm. Khi cả nhà ổn định hết rồi thì ông ngoại điểm danh, đếm qua đếm lại thì thiếu mỗi dì 5, ông ngoại kêu thì nghe dì 5 trả lời “Con vô hầm rồi! con vô hầm rồi!” nhưng mà nhìn thì không thấy đâu. Tức mình ông ngoại mới chui ra kiếm thì mới ngã ngửa ra. Do đang ngái ngủ dì 5 cứ lũi lũi vô góc bàn thờ ông địa mà cứ nghĩ là đã chui vô hầm. Thôi thì coi như là chuyện vui thời chiến nhỉ!
Cũng về chuyện của dì 5, ngày trước có lúc dì 5 đi bán ngoài chợ, cũng có tiền lắm. Tiền có bao nhiêu là đem giấu trong hủ để chung với hủ dầu, đường dưới bếp. Tưởng chừng trời biết, đất biết, dì 5 biết thôi, vậy mà chiều về lọ mọ xuống bếp, lục hết mấy cái lon ra cũng không thấy xu nào. Vừa cầm cái lon vừa lầm bầm chửi trong miệng. Sau này vỡ lẽ ra bao nhiêu lần “quỹ đen” của dì 5 đều bị cậu 6 canh me lấy hết để đi chơi. Thôi! Sau này dì 5 cứ muốn giấu tiền là phải lựa chỗ nào an toàn hơn vậy.
Cậu 6 là con trai duy nhất trong nhà, mặt cũng khá được trai, mũi cao rất đẹp. Là con trai duy nhất nên ông bà ngoại rất cưng. Vì vậy hồi trẻ cậu 6 cũng ăn chơi có hạng, và cũng có một thời “trẻ trậu” oanh liệt vẻ vang. Nhưng nói đi cũng nói lại, ai thì cũng có một vài lần bị gọi là ngớ ngẩn! Chuyện là vầy, hồi đó, lúc cậu 6 còn nhỏ, có lần mua được cây cà –rem. Thời đó mà có cây cà rem ăn giữa trời trưa nắng nóng là nhất rồi còn gì. Mà cậu 6 không ăn cứ nhìn cây cà rem hoài không ăn, chốc chốc lại thổi cho tới khi cây cà - rem tan hết chỉ còn cái cây không thì khóc inh ỏi. Ông ngoại hỏi cả buổi mới biết, do lần đầu được ăn cây cà - rem mà nhìn thấy cây cà - rem cứ có khói bay ra ngoài nên tưởng nó nóng phải thổi cho nguội, ai dè đâu thổi một hồi cây cà – rem nó tan mất tiêu! Bó tay cậu 6 nhà mình.
Trẻ trâu thì ai cũng từng trải, rồi cũng có lúc qua rồi cái thời lén chôm tiền của dì 5, thời thổi cây cà rem vì thấy nó bốc khói…rồi lớn lên. Mà lớn lên rồi thì cậu 6 lại khó khăn hơn rất nhiều nha, nghiêm túc lắm. Mấy đứa cháu trong nhà ai cũng nể với sợ hết. Dì 2 có người con trai, cũng láu cá, ăn chơi lắm mà cũng còn phải sợ cậu 6. Có lần ảnh đang chở bồ trên con xe máy lon ton dạo quanh phố phường, xui sao gặp cậu 6, bị cậu 6 rượt, 2 người quay đầu xe chạy không kịp. 2 chiếc xe máy phi qua bao dãy phố, bao con đường. Chạy bán sống bán chết lắm mới ngắt đuôi được ông cậu khó tính. Chứ để bị bắt được là bị lôi về nhá quánh đòn cho coi vì cái tội có “bồ” mà giấu. Sau này mấy đứa cháu mấy lần cũng đứng tim vì buổi hẹn hò lãng mạn với "bồ" tự nhiên lại trở thành chạy đua với ông câu tính tình kì lạ này.
Thấy khó vậy thôi chú cậu 6 cũng yêu động vật lắm. Có lần đi ngoài đường, gặp con mèo không biết làm gì mà bị người ta chém. Tét một đường ngay bụng, máu me be bét, tưởng đâu phen này chết chắc. Cậu 6 thấy thương, lụm về băng bó chăm sóc vết thương. Con mèo nhỏ lại một lần nữa được sống lại nhờ cậu 6 và cũng từ đó nó trở thành thành viên trong nhà cậu 6. Cứu vật vật trả ơn! Loài mèo thấy bề ngoài lạnh lùng vậy chứ mà có tình. Năm đó, đói lên đói xuống nhà không còn hột gạo để ăn. Chính con mèo bị thương năm nào cứ tối tối tối là đi ra ngoài kiếm đồ ăn về để cho cậu 6 qua cơn đói, bữa thì con cá khô, bữa thì khúc lạp xưởng,..thôi thì nó cũng biết trả nghĩa ân tình, hoạn nạn thì biết trả ơn vậy.
Lại nói về chó mèo, ngày xưa nhà ông bà ngoại cũng có nuôi con mèo, khôn lắm. Tối tối ông bà ngoại đi coi phim về gõ cửa để vô nhà là “anh kị” lại leo lên khều khều cái chốt cửa để chủ vào nhà. Ngặt nỗi tay cu cậu toàn lông với ngắn quá khều hoài chẳng ra nên đành nhờ quyền trợ giúp từ trong nhà. Chó thì ở nhà không có nuôi, duy có con có nhà hàng xóm không hiểu sao có nhà không ở mà cứ chạy qua nhà ngoại ăn, rồi ngủ. Có lẽ ngày nó còn nhỏ ngoại có hỏi xin nó về nuôi mà người ta không cho nhưng nó lại nhớ. Con vật thì cũng có tình cảm mà, chỉ có mình không hiểu được thôi. Năm 68, một cái Tết chưa hết niềm vui, sòng tài xỉu của mấy dì ngoài bờ hồ chưa kịp hốt bạc thì chiến dịch Mậu Thân nổ ra. Bom bay, đạn lạc, cả khu phố cùng nhà ngoại cháy rụi hết trong một đêm. Sáng ra người ta thấy trong ngôi nhà cháy đen của ngoại tôi xác của một con chó và một con mèo…thương!
Sau ngày chiến tranh, nhà cửa sửa sang lại, ngôi nhà của ngoại lại rộn tiếng cười nhưng lại không còn đủ đầy như xưa vì mấy dì, cậu lập gia đình, ra riêng. Người con thứ 10 của ngoại có bán một tủ thuốc "dòng" trước nhà. Ngày đó, có một người ghé trước quầy thuốc "dòng", để tìm dượng 8, nhưng cốt sâu bên trong là nghe lời mai mối của dì, dượng 8 mà chạy lên coi mắt đứa em thứ 10, và đó cũng là lần đầu ba tôi gặp mặt má tôi.
Dù thời nào cũng vậy, gia đình sẽ không còn là một gia đình khi nó không để lại những khoảnh khắc mà mỗi lần nhớ lại, kể lại mình lại cười tỉ tê vì mấy chuyện dở khóc dở cười. Hãy trân trọng từng khoảnh khắc bên gia đình, nắm chặt từng giây phút để sau này khi già rồi nhớ lại, rồi kể cho con cháu nghe rồi lại cùng cười nắc nẻ, nhỉ?!
_Kỳ Nguyên_
